photo: © Co Broerse
[Waltz from Nous le chant III, arranged for The Busy Drone, organ, accordion and dance]
00:00
/
00:00
Welcome to the Orgelpark, sanctuary for music, welcome to my composer portrait. I am Willem Boogman.
You heard (just now) the opening up of the local acoustics, so our auditory space for this afternoon has been somewhat explored. The listening space into which we are going to project another seven compositions for you.
First I would like to tell you something about what is going on in the background of these compositions. It is tempting to go on and on about the different backgrounds which played a role in my ways of composing through the years. Time is lacking though, to sketch all of those developments. I will restrict myself to explain one departing point which to a large extent determined my work in recent years. To do this I will go back to the 13th century.
In a sonnet the 13th century poet Giacomo da Lentini seriously asks himself how his beloved one, »who is rather large«, can enter into him through his eyes, »which are quite small«. He answers himself that just as light penetrates glass, it is »her image, not the person«, »no la persona, ma la sua figura«, that entered his heart through his eyes. [Agamben, Stanze. La parola e il fantasma nella cultura occidentale, Torino, 1993]
I like how he said it: we don’t internalize the person, but the image, ›figura‹, of this person.
Giacomo da Lentini is also very enthusiastic about this phenomenon of the senses. Even if his beloved would actually be absent, she is still present in his imagination. Even better: the image of his beloved awakens his desire and relishing he sings of her in verse and sound with »a never ending joy«, a »gioi che mai non fina«.
When I read this I asked Sandra Macrander to write verses for a madrigal cycle about love with the motto ›never ending joy‹.
From this cycle, of which two parts have already been performed, you will hear the premiere of Liefde een woning, nr. 1 later this afternoon.
This cycle called Gioiosamente Canto [› I sing with joy‹] is about celebrating in song the unity of imagination, enjoyment, word and sound in relation to the beloved one who is present.
But let’s take a step ahead.
The person, ›persona‹, gets a figure, ›figura‹, in our imagination. And our imagination can manipulate this figure. So can I! For me as a composer the figure is a musical figure. It is even tempting to speak of a musical personage. This personage, or figure really exists! It is a melody you can whistle, or can remember, or that pops up in your memory. The fact I can do things with it is because a melody is constructed from elements, the DNA of the musical figure. This DNA contains a very own world. The world of the elements. These musical elements form the material with which I as a composer work and which I handle every day.
The handling of the musical elements is the theme of a series of solo pieces which bare the overall title Genieting (›Enjoyment‹). This afternoon you will hear two compositions from this series: Genieting VI for piccolo and the premiere of Genieting VI for piano. These pieces are, among other things, about discovering and using the physical aspects of the instrument. Resonance is a particular characteristic of the piano: when you press the pedal a softer reflection will ensue above the notes you play, in which notes fade into each other. This fading is something I can compose. For the large part the piccolo itself dictates the dynamics. You can’t do much about that as a player.
The point for a soloist to play a Genieting is to master and use the particular characteristics of his or her instrument to attain a personal, musical expression. On top of that the soloist can show what he or she is capable of. For me all these aspects form the starting point for inventing the notes and shape of a composition.
But let’s take a step ahead.
In my imagination I investigate, test and measure the musical figure. Sometimes I call this measuring investigation ›modulation‹. This is a musical term which has existed for centuries, known already from the start of our era, meaning among other things measuring, measurement, singing and playing. In later days the term also implies a transition from one constellation of sound, figure, to another. Sometimes I use ›modulation‹ as a subtitle, as I did with the Intermezzi you are going to hear this afternoon: Modulationes super Passionem secundum Joannem.
›Modulationes‹ indicates that I used a technique of transition which in this case had Saint John’s Passion of Johann Sebastian Bach as a starting point.
I transformed motives from the arias of Saint John’s Passion into an entirely new music of my own, in which Bach occasionally may sound through.
Let’s take a step ahead and consider what is actually going on here.
What goes on is that I metamorphose musical figures into another musical reality. I can only do this because a musical figure consists of different elements, which can each by itself be composed. This becomes clear as soon as one inactivates one of the elements, by connecting a certain value to it. I can for instance fix the pitch of a melody on one note, while keeping the rhythm active [sings]. In another voice of the same piece I can give the notes an equal duration, thus fixing the rhythm, whereas the melody remains unchanged [sings]. The elements of one and the same melody now move independent of each other, forming a polyphony.
Once penetrated to this musical DNA it is also possible to combine elements of different melodies. The pitch of one can be combined with the rhythm of another [sings]. Thus new melodic shapes are generated.
These and many other transformation techniques I applied in the already mentioned Intermezzi, in Duik langs het Koraalrif, The Road to Here, and somewhat in Genieting VII for piano.
These techniques have been described by Stockhausen in his article Musikalische Metamorphose (1983) and have often been used by him.
But let’s take another step ahead.
I can vary the extent to which the new melodic figures can be related to their donors, also within a certain composition. This means there are many gradations possible in abstracting from the figure which served as a starting point.
This process of abstracting can be compared with the work of the Dutch painter Piet Mondrian, in which he makes the transformation visible from a tree to a constellation of small lines, which only remotely reminds one of a tree. Or need not even make one think of tree.
In The Road to Here I stayed relatively close to the different styles of the original melodies. - In other words: one somehow keeps seeing Mondrian’s tree -. Stylistic characteristics are very determining for the identity of a musical figure. In The Road to Here I explicitly wanted to make style the subject of the transformations. Said otherwise: In The Road to Here I transform classical music into popular music and vice versa. Of course I could have had the metamorphoses end in very abstract music, in which you would hardly have recognized anything you ever heard. But in this case, that was not my choice.
But let’s take one more step ahead.
I make musical figures change shape and thus create new music. With modern techniques like transformations and interpolations on the level of their DNA I make the identity of the figures flow like clouds moving along and over each other against a blue sky. I definitely deregulate the identity of the known. And along gradations of abstraction I can make perspectives audible, an ultimate polyphony, in which you experience more than you think you hear at first …
But let’s jump back to what is to come now.
I hope you will enjoy yourselves this afternoon. Enjoy the Orgelpark, the musicians and the sound.
Thank you.
Back to top
You heard (just now) the opening up of the local acoustics, so our auditory space for this afternoon has been somewhat explored. The listening space into which we are going to project another seven compositions for you.
First I would like to tell you something about what is going on in the background of these compositions. It is tempting to go on and on about the different backgrounds which played a role in my ways of composing through the years. Time is lacking though, to sketch all of those developments. I will restrict myself to explain one departing point which to a large extent determined my work in recent years. To do this I will go back to the 13th century.
In a sonnet the 13th century poet Giacomo da Lentini seriously asks himself how his beloved one, »who is rather large«, can enter into him through his eyes, »which are quite small«. He answers himself that just as light penetrates glass, it is »her image, not the person«, »no la persona, ma la sua figura«, that entered his heart through his eyes. [Agamben, Stanze. La parola e il fantasma nella cultura occidentale, Torino, 1993]
I like how he said it: we don’t internalize the person, but the image, ›figura‹, of this person.
Giacomo da Lentini is also very enthusiastic about this phenomenon of the senses. Even if his beloved would actually be absent, she is still present in his imagination. Even better: the image of his beloved awakens his desire and relishing he sings of her in verse and sound with »a never ending joy«, a »gioi che mai non fina«.
When I read this I asked Sandra Macrander to write verses for a madrigal cycle about love with the motto ›never ending joy‹.
From this cycle, of which two parts have already been performed, you will hear the premiere of Liefde een woning, nr. 1 later this afternoon.
This cycle called Gioiosamente Canto [› I sing with joy‹] is about celebrating in song the unity of imagination, enjoyment, word and sound in relation to the beloved one who is present.
But let’s take a step ahead.
The person, ›persona‹, gets a figure, ›figura‹, in our imagination. And our imagination can manipulate this figure. So can I! For me as a composer the figure is a musical figure. It is even tempting to speak of a musical personage. This personage, or figure really exists! It is a melody you can whistle, or can remember, or that pops up in your memory. The fact I can do things with it is because a melody is constructed from elements, the DNA of the musical figure. This DNA contains a very own world. The world of the elements. These musical elements form the material with which I as a composer work and which I handle every day.
The handling of the musical elements is the theme of a series of solo pieces which bare the overall title Genieting (›Enjoyment‹). This afternoon you will hear two compositions from this series: Genieting VI for piccolo and the premiere of Genieting VI for piano. These pieces are, among other things, about discovering and using the physical aspects of the instrument. Resonance is a particular characteristic of the piano: when you press the pedal a softer reflection will ensue above the notes you play, in which notes fade into each other. This fading is something I can compose. For the large part the piccolo itself dictates the dynamics. You can’t do much about that as a player.
The point for a soloist to play a Genieting is to master and use the particular characteristics of his or her instrument to attain a personal, musical expression. On top of that the soloist can show what he or she is capable of. For me all these aspects form the starting point for inventing the notes and shape of a composition.
But let’s take a step ahead.
In my imagination I investigate, test and measure the musical figure. Sometimes I call this measuring investigation ›modulation‹. This is a musical term which has existed for centuries, known already from the start of our era, meaning among other things measuring, measurement, singing and playing. In later days the term also implies a transition from one constellation of sound, figure, to another. Sometimes I use ›modulation‹ as a subtitle, as I did with the Intermezzi you are going to hear this afternoon: Modulationes super Passionem secundum Joannem.
›Modulationes‹ indicates that I used a technique of transition which in this case had Saint John’s Passion of Johann Sebastian Bach as a starting point.
I transformed motives from the arias of Saint John’s Passion into an entirely new music of my own, in which Bach occasionally may sound through.
Let’s take a step ahead and consider what is actually going on here.
What goes on is that I metamorphose musical figures into another musical reality. I can only do this because a musical figure consists of different elements, which can each by itself be composed. This becomes clear as soon as one inactivates one of the elements, by connecting a certain value to it. I can for instance fix the pitch of a melody on one note, while keeping the rhythm active [sings]. In another voice of the same piece I can give the notes an equal duration, thus fixing the rhythm, whereas the melody remains unchanged [sings]. The elements of one and the same melody now move independent of each other, forming a polyphony.
Once penetrated to this musical DNA it is also possible to combine elements of different melodies. The pitch of one can be combined with the rhythm of another [sings]. Thus new melodic shapes are generated.
These and many other transformation techniques I applied in the already mentioned Intermezzi, in Duik langs het Koraalrif, The Road to Here, and somewhat in Genieting VII for piano.
These techniques have been described by Stockhausen in his article Musikalische Metamorphose (1983) and have often been used by him.
But let’s take another step ahead.
I can vary the extent to which the new melodic figures can be related to their donors, also within a certain composition. This means there are many gradations possible in abstracting from the figure which served as a starting point.
This process of abstracting can be compared with the work of the Dutch painter Piet Mondrian, in which he makes the transformation visible from a tree to a constellation of small lines, which only remotely reminds one of a tree. Or need not even make one think of tree.
In The Road to Here I stayed relatively close to the different styles of the original melodies. - In other words: one somehow keeps seeing Mondrian’s tree -. Stylistic characteristics are very determining for the identity of a musical figure. In The Road to Here I explicitly wanted to make style the subject of the transformations. Said otherwise: In The Road to Here I transform classical music into popular music and vice versa. Of course I could have had the metamorphoses end in very abstract music, in which you would hardly have recognized anything you ever heard. But in this case, that was not my choice.
But let’s take one more step ahead.
I make musical figures change shape and thus create new music. With modern techniques like transformations and interpolations on the level of their DNA I make the identity of the figures flow like clouds moving along and over each other against a blue sky. I definitely deregulate the identity of the known. And along gradations of abstraction I can make perspectives audible, an ultimate polyphony, in which you experience more than you think you hear at first …
But let’s jump back to what is to come now.
I hope you will enjoy yourselves this afternoon. Enjoy the Orgelpark, the musicians and the sound.
Thank you.
Back to top
Welkom in het Orgelpark, vrijplaats voor de muziek, welkom bij mijn componistenportret. Ik ben Willem Boogman.
U hoorde (zonet) het opengooien van de plaatselijke akoestiek, zodat we onze luisterruimte voor vanmiddag al enigszins hebben verkend. De luisterruimte, waarin we zo straks nog zeven composities voor u zullen projecteren.
Nu wil ik eerst iets vertellen over wat er in die composities op de achtergrond speelt. Het is verleidelijk om u door te zagen over de verschillende achtergronden die door de jaren heen aan het werk zijn geweest in mijn componeren. Om daarvan de ontwikkelingen te schetsen ontbreekt nu de tijd. Ik zal me beperken tot één uitgangspunt dat mijn werk van de laatste jaren mede heeft bepaald. Daarvoor ga ik terug naar de 13de-eeuw.
In een sonnet vraagt de dertiende-eeuwse dichter Giacomo da Lentini zich in alle ernst af, hoe het toch mogelijk is dat zijn geliefde, »die toch zo groot is«, bij hem door de ogen kan binnendringen »die zo klein zijn«. En hij geeft zelf het antwoord, zoals het licht door glas dringt, is hem »niet de persoon, maar haar beeld« door de ogen heen in het hart gedrongen: »no la persona, ma la sua figura«. [Agamben, Stanze. La parola e il fantasma nella cultura occidentale, Torino, 1993]
Ik vind het mooi gezegd: niet de persoon daar, maar het beeld, ›figura‹, van die persoon verinnerlijken we.
Ook Giacomo da Lentini is over dit zintuigelijke fenomeen zeer enthousiast. Want ook al zou zijn geliefde feitelijk afwezig zijn, dan is zij in zijn verbeelding toch aanwezig. Meer nog: het beeld van de geliefde wekt zijn begeerte en al genietend bezingt hij haar in woord en klank met »een vreugde zonder einde«, met een »gioi che mai non fina«. Toen ik dit las heb ik Sandra Macrander gevraagd teksten te schrijven voor een madrigalencyclus over de liefde, met als motto ›een vreugde zonder einde‹. En uit die cyclus waarvan al twee onderdelen werden uitgevoerd, hoort u straks de première van Liefde een woning, nr 1.
In deze cyclus Gioiosamente Canto getiteld [›ik zing met vreugde‹] gaat het om het bezingen van de eenheid van verbeelding, genieting, woord en klank in relatie tot de aanwezige geliefde.
Maar laten we een stapje verder zetten.
De persoon, ›persona‹, krijgt een gestalte, ›figura‹, in onze verbeelding. En onze verbeelding kan iets met die gestalte. Ik ook! Want voor mij als componist is de gestalte, een muzikale gestalte. Het is verleidelijk om te spreken van een muzikaal personage. Die gestalte of personage bestaat werkelijk! Het is een melodie die u kunt fluiten, of die u zich kunt herinneren of die opduikt uit uw herinnering. Dát ik er iets mee kan, komt omdat een melodie samengesteld is uit elementen, het DNA van de melodische gestalte. Dit DNA omvat een hele eigen wereld, de wereld van de elementen. De muzikale elementen zijn mijn materiaal waarmee ik als componist werk en waarmee ik dagelijks omga.
De omgang met de muzikale elementen is thema van een serie solostukken onder de titel Genieting. Vanmiddag hoort u twee composities uit de serie: Genieting VI voor piccolo en Genieting VII voor piano, de laatste is een première. In deze stukken gaat het er onder meer om dat de fysieke eigenschappen van het muziek-instrument ontdekt en benut worden. Zo is resonantie een typische eigenschap van de piano: als je het pedaal ingedrukt houdt terwijl je speelt ontstaat er boven de tonen uit een zachtere weerschijn, waarin tonen vervloeien. En dat vervloeien kan ik dan weer componeren. De piccolo zelf dicteert grotendeels de dynamiek van de tonen. Je kunt daar als speler niet veel meer aan doen.
Voor de solist van een Genieting gaat het er om die instrumentale eigenschappen te beheersen en aan te wenden voor een persoonlijke, muzikale expressie. Daarbij toont de solist ook nog wat ze kan. Al deze aspecten zijn voor mij het uitgangspunt voor de noten en de vorm van een compositie.
Maar laten we een stapje verderzetten.
In mijn verbeelding wordt de muzikale gestalte beproefd, onderzocht en gemeten. Af en toe heb ik dat metend onderzoek ›modulatio‹ genoemd. Dat is een eeuwenoude muziekterm, al bekend zo rond het begin van onze jaartelling, met de betekenis van onder meer meten, bemeten, zingen en spelen. Maar van latere tijd klinkt hierin ook de betekenis door van een overgang maken van de ene klankconstellatie, gestalte, naar de andere. Ik geef ›modulatio‹ soms als ondertitel mee zoals ik deed bij de Intermezzi die u vanmiddag kunt horen: Modulationes super Passionem secundum Joannem. ›Modulationes‹ geeft dan aan dat ik een transformatie-techniek heb toegepast die in dit geval de Johannespassie van Johann Sebastian Bach als uitgangspunt heeft. Motieven uit de aria’s van de Johannespassie transformeerde ik tot een eigen, nieuwe muziek, waarin Bach af en toe doorklinkt.
Laten we een stapje verderzetten en even stilstaan bij wat hier in feite gebeurt.
Wat hier gebeurt is dat ik bestaande muzikale gestaltes metamorfoseer tot een andere muzikale werkelijkheid. Dit kan alleen, zoals we al gezien hebben, doordat een muzikale gestalte bestaat uit verschillende elementen, die afzonderlijk kunnen worden gecomponeerd. Dit wordt duidelijk zodra je een element inactief maakt door er één waarde aan toe te kennen. Zo kan ik bijvoorbeeld de toonhoogte van een melodie vastzetten op één toon terwijl het ritme actief blijft [zingt]. Terwijl in een andere stem het ritme een vaste notenwaarde krijgt terwijl de toonhoogten onveranderd blijven [zingt]. De elementen van één en dezelfde melodie bewegen nu onafhankelijk van elkaar, als een polyfonie.
Eenmaal doorgedrongen tot dit muzikale DNA kunnen de elementen van verschillende melodieën ook nog gecombineerd worden. Het ritme van de één kan bijvoorbeeld worden gecombineerd met de toonhoogte van de andere [zingt]. Zo ontstaan nieuwe melodische gedaanten.
Deze en nog veel andere transformatietechnieken paste ik toe in de al genoemde Intermezzi, Duik langs het Koraalrif, The Road to Here en enigszins Genieting VII voor piano.
Deze technieken zijn beschreven door Stockhausen in zijn artikel Musikalische Metamorphose (1983) en vaak door hem toegepast.
Maar laten we nog een stapje verderzetten
De mate waarin de nieuwe melodische gestaltes nog te relateren zijn aan hun donoren, kan ik variëren, ook binnen één compositie. Dat wil zeggen dat er vele verschillende gradaties mogelijk zijn van het abstraheren van de gestalte die als uitgangspunt diende.
Dit abstraheren kunt U goed vergelijken met het werk van Piet Mondriaan waarin hij de transformatie laat zien van een boom naar een constellatie van streepjes die alleen nog maar in de verte doen denken aan de boom. En misschien hoeft niet eens meer te denken aan een boom.
In The Road to Here ben ik vrij dicht gebleven bij de verschillende stijlen van de oorspronkelijke melodieën. – M.a.w. je blijft ergens de boom van Mondriaan zien -.
Stilistische kenmerken zijn namelijk erg bepalend voor de identiteit van de muzikale gestalte. En in The Road to Here wilde ik stijl juist onderwerp maken van de transformaties. Anders gezegd: In The Road to Here transformeer ik klassieke muziek in populaire muziek en andersom.
Natuurlijk had ik kunnen zorgen dat hier de metamorfoses eindigden in zeer abstracte muziek waarin vrijwel niets meer te herkennen is van wat u ooit hebt gehoord. Maar dat was in dit geval niet mijn keuze.
Maar laten we nog één stapje verderzetten.
Ik laat muzikale gestaltes van gedaante veranderen en maak daarmee nieuwe muziek. Met moderne technieken zoals transformaties en interpolaties op het niveau van hun DNA maak ik de identiteit van gestaltes vloeibaar als wolken die langs elkaar en over elkaar heen schuiven tegen een blauwe lucht. Ik ontregel zeker de identiteit van het bekende. En langs gradaties van abstractie kan ik u perspectieven laten horen, een ultieme polyfonie, waardoor je meer ervaart dan je op het eerste gehoor hoort…
Maar laten we terugspringen naar wat nu komen gaat.
Ik hoop dat u vanmiddag enorm geniet. Geniet van het Orgelpark, de musici en de klank.
Dank u wel.
Back to top
U hoorde (zonet) het opengooien van de plaatselijke akoestiek, zodat we onze luisterruimte voor vanmiddag al enigszins hebben verkend. De luisterruimte, waarin we zo straks nog zeven composities voor u zullen projecteren.
Nu wil ik eerst iets vertellen over wat er in die composities op de achtergrond speelt. Het is verleidelijk om u door te zagen over de verschillende achtergronden die door de jaren heen aan het werk zijn geweest in mijn componeren. Om daarvan de ontwikkelingen te schetsen ontbreekt nu de tijd. Ik zal me beperken tot één uitgangspunt dat mijn werk van de laatste jaren mede heeft bepaald. Daarvoor ga ik terug naar de 13de-eeuw.
In een sonnet vraagt de dertiende-eeuwse dichter Giacomo da Lentini zich in alle ernst af, hoe het toch mogelijk is dat zijn geliefde, »die toch zo groot is«, bij hem door de ogen kan binnendringen »die zo klein zijn«. En hij geeft zelf het antwoord, zoals het licht door glas dringt, is hem »niet de persoon, maar haar beeld« door de ogen heen in het hart gedrongen: »no la persona, ma la sua figura«. [Agamben, Stanze. La parola e il fantasma nella cultura occidentale, Torino, 1993]
Ik vind het mooi gezegd: niet de persoon daar, maar het beeld, ›figura‹, van die persoon verinnerlijken we.
Ook Giacomo da Lentini is over dit zintuigelijke fenomeen zeer enthousiast. Want ook al zou zijn geliefde feitelijk afwezig zijn, dan is zij in zijn verbeelding toch aanwezig. Meer nog: het beeld van de geliefde wekt zijn begeerte en al genietend bezingt hij haar in woord en klank met »een vreugde zonder einde«, met een »gioi che mai non fina«. Toen ik dit las heb ik Sandra Macrander gevraagd teksten te schrijven voor een madrigalencyclus over de liefde, met als motto ›een vreugde zonder einde‹. En uit die cyclus waarvan al twee onderdelen werden uitgevoerd, hoort u straks de première van Liefde een woning, nr 1.
In deze cyclus Gioiosamente Canto getiteld [›ik zing met vreugde‹] gaat het om het bezingen van de eenheid van verbeelding, genieting, woord en klank in relatie tot de aanwezige geliefde.
Maar laten we een stapje verder zetten.
De persoon, ›persona‹, krijgt een gestalte, ›figura‹, in onze verbeelding. En onze verbeelding kan iets met die gestalte. Ik ook! Want voor mij als componist is de gestalte, een muzikale gestalte. Het is verleidelijk om te spreken van een muzikaal personage. Die gestalte of personage bestaat werkelijk! Het is een melodie die u kunt fluiten, of die u zich kunt herinneren of die opduikt uit uw herinnering. Dát ik er iets mee kan, komt omdat een melodie samengesteld is uit elementen, het DNA van de melodische gestalte. Dit DNA omvat een hele eigen wereld, de wereld van de elementen. De muzikale elementen zijn mijn materiaal waarmee ik als componist werk en waarmee ik dagelijks omga.
De omgang met de muzikale elementen is thema van een serie solostukken onder de titel Genieting. Vanmiddag hoort u twee composities uit de serie: Genieting VI voor piccolo en Genieting VII voor piano, de laatste is een première. In deze stukken gaat het er onder meer om dat de fysieke eigenschappen van het muziek-instrument ontdekt en benut worden. Zo is resonantie een typische eigenschap van de piano: als je het pedaal ingedrukt houdt terwijl je speelt ontstaat er boven de tonen uit een zachtere weerschijn, waarin tonen vervloeien. En dat vervloeien kan ik dan weer componeren. De piccolo zelf dicteert grotendeels de dynamiek van de tonen. Je kunt daar als speler niet veel meer aan doen.
Voor de solist van een Genieting gaat het er om die instrumentale eigenschappen te beheersen en aan te wenden voor een persoonlijke, muzikale expressie. Daarbij toont de solist ook nog wat ze kan. Al deze aspecten zijn voor mij het uitgangspunt voor de noten en de vorm van een compositie.
Maar laten we een stapje verderzetten.
In mijn verbeelding wordt de muzikale gestalte beproefd, onderzocht en gemeten. Af en toe heb ik dat metend onderzoek ›modulatio‹ genoemd. Dat is een eeuwenoude muziekterm, al bekend zo rond het begin van onze jaartelling, met de betekenis van onder meer meten, bemeten, zingen en spelen. Maar van latere tijd klinkt hierin ook de betekenis door van een overgang maken van de ene klankconstellatie, gestalte, naar de andere. Ik geef ›modulatio‹ soms als ondertitel mee zoals ik deed bij de Intermezzi die u vanmiddag kunt horen: Modulationes super Passionem secundum Joannem. ›Modulationes‹ geeft dan aan dat ik een transformatie-techniek heb toegepast die in dit geval de Johannespassie van Johann Sebastian Bach als uitgangspunt heeft. Motieven uit de aria’s van de Johannespassie transformeerde ik tot een eigen, nieuwe muziek, waarin Bach af en toe doorklinkt.
Laten we een stapje verderzetten en even stilstaan bij wat hier in feite gebeurt.
Wat hier gebeurt is dat ik bestaande muzikale gestaltes metamorfoseer tot een andere muzikale werkelijkheid. Dit kan alleen, zoals we al gezien hebben, doordat een muzikale gestalte bestaat uit verschillende elementen, die afzonderlijk kunnen worden gecomponeerd. Dit wordt duidelijk zodra je een element inactief maakt door er één waarde aan toe te kennen. Zo kan ik bijvoorbeeld de toonhoogte van een melodie vastzetten op één toon terwijl het ritme actief blijft [zingt]. Terwijl in een andere stem het ritme een vaste notenwaarde krijgt terwijl de toonhoogten onveranderd blijven [zingt]. De elementen van één en dezelfde melodie bewegen nu onafhankelijk van elkaar, als een polyfonie.
Eenmaal doorgedrongen tot dit muzikale DNA kunnen de elementen van verschillende melodieën ook nog gecombineerd worden. Het ritme van de één kan bijvoorbeeld worden gecombineerd met de toonhoogte van de andere [zingt]. Zo ontstaan nieuwe melodische gedaanten.
Deze en nog veel andere transformatietechnieken paste ik toe in de al genoemde Intermezzi, Duik langs het Koraalrif, The Road to Here en enigszins Genieting VII voor piano.
Deze technieken zijn beschreven door Stockhausen in zijn artikel Musikalische Metamorphose (1983) en vaak door hem toegepast.
Maar laten we nog een stapje verderzetten
De mate waarin de nieuwe melodische gestaltes nog te relateren zijn aan hun donoren, kan ik variëren, ook binnen één compositie. Dat wil zeggen dat er vele verschillende gradaties mogelijk zijn van het abstraheren van de gestalte die als uitgangspunt diende.
Dit abstraheren kunt U goed vergelijken met het werk van Piet Mondriaan waarin hij de transformatie laat zien van een boom naar een constellatie van streepjes die alleen nog maar in de verte doen denken aan de boom. En misschien hoeft niet eens meer te denken aan een boom.
In The Road to Here ben ik vrij dicht gebleven bij de verschillende stijlen van de oorspronkelijke melodieën. – M.a.w. je blijft ergens de boom van Mondriaan zien -.
Stilistische kenmerken zijn namelijk erg bepalend voor de identiteit van de muzikale gestalte. En in The Road to Here wilde ik stijl juist onderwerp maken van de transformaties. Anders gezegd: In The Road to Here transformeer ik klassieke muziek in populaire muziek en andersom.
Natuurlijk had ik kunnen zorgen dat hier de metamorfoses eindigden in zeer abstracte muziek waarin vrijwel niets meer te herkennen is van wat u ooit hebt gehoord. Maar dat was in dit geval niet mijn keuze.
Maar laten we nog één stapje verderzetten.
Ik laat muzikale gestaltes van gedaante veranderen en maak daarmee nieuwe muziek. Met moderne technieken zoals transformaties en interpolaties op het niveau van hun DNA maak ik de identiteit van gestaltes vloeibaar als wolken die langs elkaar en over elkaar heen schuiven tegen een blauwe lucht. Ik ontregel zeker de identiteit van het bekende. En langs gradaties van abstractie kan ik u perspectieven laten horen, een ultieme polyfonie, waardoor je meer ervaart dan je op het eerste gehoor hoort…
Maar laten we terugspringen naar wat nu komen gaat.
Ik hoop dat u vanmiddag enorm geniet. Geniet van het Orgelpark, de musici en de klank.
Dank u wel.
Back to top